0

به منظور بررسی اثر کاربرد مایکوریزا و برادی ریزوبیوم بر عملکرد سویا در سطوح مختلف نیتروژن استارتر، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در بهار و تابستان سال 1394 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه بوعلی سینای همدان انجام شد. کود استارتر در سه سطح 0، 30 و 60 کیلوگرم در هکتار نیتروژن، برادی رایزوبیوم در دو سطح مصرف و عدم مصرف و مایکوریزا (Glomus mossea) نیز در دو سطح مصرف و عدم مصرف، فاکتورهای این آزمایش بودند. نتایج نشان داد که ارتفاع بوته، تعداد برگ در بوته، عملکرد و اجزای عملکرد دانه، عملکرد زیستی و درصد کلونیزاسیون مایکوریزایی به طور معنی داری تحت تاثیر برهمکنش عوامل مورد بررسی قرار گرفتند. بیشترین تعداد غلاف در بوته از ترکیب تیماری 30 کیلوگرم نیتروژن با برادی ریزوبیوم بدست آمد؛ همچنین هر دو کود زیستی توانستند تعداد غلاف در بوته را افزایش دهند. بیشترین وزن هزار دانه نیز از تلقیح همزمان گیاهان با برادی ریزوبیوم و مایکوریزا در عدم مصرف نیتروژن بدست آمد. مصرف 60 کیلوگرم در هکتار نیتروژن، کاهش 22/20 درصدی کلونیزاسیون مایکوریزایی را نسبت به عدم مصرف کود استارتر در پی داشت. مصرف همزمان برادی ریزوبیوم و مایکوریزا در سطح30 کیلوگرم نیتروژن در هکتار، بیشترین عملکرد دانه (67/511 گرم در مترمربع) و عملکرد زیستی (16/1223 گرم در مترمربع) را تولید نمود. بنابراین مصرف 30 کیلوگرم در هکتار نیتروژن استارتر به همراه کاربرد همزمان برادی ریزوبیوم و مایکوریزا، ضمن تولید عملکرد بالا، کاهش مصرف کود شیمیایی نیتروژن را در پی دارد.

به منظور بررسی تاثیر ازتوباکتر کروکوکوم و برادی ریزوبیوم ژاپونیکوم بر بذر سویا حاصل از شرایط کم آبی، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در چهار تکرار اجرا گردید. تیمارها عبارت بودند از: عامل تنش کم آبی (آبیاری گیاهان مادری پس از مقادیر 50 (آبیاری مطلوب)، 100 (تنش متوسط)، 150 (تنش شدید) میلی متر تبخیر از تشت تبخیر کلاس A، عامل رقم (ارقام منوکین، ویلیامز و لاین اس.آر.اف×تی 3) و عامل باکتری (برادی ریزوبیوم ژاپونیکوم، تلقیح توام برادی ریزوبیوم ژاپونیکوم با ازتوباکتر کروکوکوم و عدم تلقیح). نتایج نشان داد که کم آبیاری گیاهان مادری، مدت، سرعت و میزان سبز شدن بذرهای تولید شده را کاهش داد. گیاهچه بذرهای تلقیح شده با برادی ریزوبیوم ژاپونیکوم از طول بیشتری نسبت به عدم تلقیح برخوردار بود. گیاهچه رشد یافته از بذرهای حاصل از شرایط تنش متوسط، 10 درصد نسبت به آبیاری مطلوب، وزن خشک بیشتری داشت. تلقیح توام برادی ریزوبیوم ژاپونیکوم و ازتوباکتر کروکوکوم، متوسط زمان لازم برای سبز شدن و وزن خشک ریشه چه را افزایش داد. بذرهای حاصل از شرایط تنش متوسط، طول گیاهچه و ساقه چه بیشتری نسبت به آبیاری مطلوب داشتند. بنابراین، باکتری باعث افزایش ویژگی های بذر حاصل از شرایط تنش متوسط گردید و قادر به جبران اثرات تنش شدید نبود.

در کشور ما معمولا در زراعت سویا از کودهای نیتروژنه استفاده می شود که ادامه این روند، مخالف با اصول کشاورزی پایدار می باشد. از یک طرف هزینه های بالای استفاده از کودهای نیتروژنه و از طرف دیگر اثرات نامطلوب این کودها بر محیط زیست، اهمیت استفاده از کودهای بیولوژیک را مشخص می نماید. در صورت وجود جمعیت مناسبی از باکتری برادی ریزوبیوم جاپونیکوم، گیاه سویا می تواند عمده نیاز خود را به کود نیتروژن بر طرف نماید. در همین راستا و جهت تعیین مناسب ترین سویه همزیست با گیاه سویا آزمایشی در تابستان سال 1385 در مرکز تحقیقات صفی آباد به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در چهار تکرار انجام گردید. در این آزمایش از دو عامل شامل سویه باکتری و میزان مصرف مایه تلقیح استفاده گردید. سویه های باکتری عبارت بودند از Histick -1 RS117 -3 RS146 -2 و 4- باکتری ساخت موسسه تحقیقات خاک و آب. میزان مصرف باکتری در دو سطح 1- 125 گرم مایه تلقیح در 50 کیلوگرم بذر (عرف منطقه). 2- 250 گرم مایه تلقیح در 50 کیلوگرم بذر. باکتری ها قبل از کاشت با بذور سویا تلقیح گردیدند. تیمارهای کنترل شامل 1- تیمار کود نیتروژنه که در طول فصل رشد به میزان  200کیلوگرم در هکتار توزیع گردید. 2- تیمار صفر که هیچ گونه توزیع کود و تلقیح باکتری صورت نگرفت. نتایج به دست آمده نشان داد تیمارها از لحاظ گره بندی با همدیگر اختلاف معنی داری نشان ندادند ولی وزن گره ها در تیمارهای (a4b1،  a4b2سویه باکتری RS117) با 184 و 193 میلی گرم در بوته از بقیه بیشتر بودند. همچنین درصد نیتروژن برگ سویا، درصد نیتروژن دانه سویا، درصد پروتئین و نیز فاکتورهای مرتبط با عملکرد از جمله ارتفاع، شاخص سطح برگ و تعداد غلاف در بوته در سویه RS117 به ترتیب با 3.47 درصد، 7.64 درصد، 37.85 درصد، 94.5 سانتی متر، 4.93 و 71.2 غلاف، با سایر سویه های استفاده شده اختلاف معنی داری را در سطح یک درصد از خود نشان داد. درصد روغن در تیمار a0b0 یا تیمار صفر (دارای کمترین درصد نیتروژن برگ و دانه) بالاترین میزان (20.37) درصد را نشان داد. این به دلیل رابطه آنتاگونیستی است که بین درصد روغن و پروتئین دانه سویا وجود دارد. این نتایج نشان می دهند که سویه باکتری RS117 توانسته است همزیستی مناسبی را با گیاه میزبان از خود نشان دهد. بواسطه این رابطه مناسب، تیمار a4b2 با داشتن 3450 کیلوگرم دانه در هکتار بالاترین عملکرد را نیز به خود اختصاص داد. مضافا میزان متفاوت مصرف مایه تلقیح، اختلاف معنی داری را بین تیمارها نشان نداد. نتیجه اینکه به نظر می رسد سویه باکتری RS117 بتواند جهت تلقیح با بذور سویا در منطقه شمال خوزستان استفاده گردد و می توان از آن عملکردهای مطلوب را انتظار داشت.

در این تحقیق اثر مصرف گوگرد همراه با مایه تلقیح باکتریهای تیوباسیلوس و برادی ریزوبیوم ژاپنیکوم بر عملکرد سویا وفرآیند تثبیت نیتروژن مولکولی مورد بررسی قرار گرفت. آزمون گلخانه ای براساس طرح بلوکهای کامل تصادفی به صورت فاکتوریل بر روی دوخاک آهکی تهیه شده از مزرعه دانشکده کشاورزی کرج(FF ) ومزرعه مؤسسة تحقیقات خاک وآب واقع درکرج (SWRI) درچهار تکرار انجام پذیرفت. تیمارهای آزمایشی شامل چهار سطح گوگرد (S0 تا S3) به ترتیب معادل با 0 ، 500 ، 1000 و3000 کیلوگرم درهکتار ، دو سطح باکتری تیوباسیلوس(T0 شاهد و T1 مایه تلقیح تیوباسیلوس ) ، دو سطح باکتری برادی ریزوبیوم (R0 شاهد و R1 تلقیح با برادی ریزوبیوم ) بودند. براساس نتایج حاصل ، خاک FF با وجود داشتن ریزوبیوم بومی نسبت به تلقیح با ریزوبیوم پاسخ مثبت نشان داد. همچنین درهردوخاک نتایج مثبتی دراثر کاربرد مایه تلقیح تیوباسیلوس حاصل شد. خاک FF درتیمار S2T1R1 وخاک SWRI درتیمار S3T1R1 بیشترین عملکرد بیولوژیک و تثبیت نیتروژن را داشتند. مصرف توأم مایه تلقیح تیوباسیلوس و برادی ریزوبیوم ژاپنیکوم غلظت نیتروژن و یا مقدار کل نیتروژن جذب شده درگیاه را نسبت به تلقیح هریک به تنهایی به طور معنی دار (P<0.01) افزایش داد. چنین اثرات سینرژیستی، در مورد کاربرد همزمان گوگرد با مایه تلقیح های تیوباسیلوس و برادی ریزوبیوم بر روی عملکرد بیولوژیک نیزدرخاک های مورد مطالعه مشاهده گردید.